Waar je bent bepaalt ook wie je bent

Dit artikel is gepubliceerd in Grenzeloos Magazine. Je kan het ook online lezen via deze link:
https://issuu.com/grenzenloos/docs/grenzenloos-magazine-32/12

Ga je over de grens wonen, moet je jezelf opnieuw uitvinden. Daarvoor hoef je niet perse naar de andere kant van de wereld te verhuizen. Zelfs als je tijdelijk naar een buurland verhuist -België of Duitsland- merk je dat er subtiele cultuurverschillen zijn waardoor je niet helemaal jezelf kunt zijn. Onze leefomgeving heeft invloed op onze identiteit.

We vormen onze identiteit in relatie tot anderen. Om jezelf te begrijpen moet je begrepen worden door de ander. En om door een ander begrepen te worden, moet je de ander begrijpen. Op die manier heeft onze sociale omgeving dus invloed op onze identiteitsontwikkeling. En het is nou eenmaal veel makkelijker te begrijpen en begrepen te worden in het land of cultuur waar je bent opgegroeid. Daar waar je de weg kent, waar reacties en gewoonten bekend zijn en waar jij weet hoe jij je tot anderen verhoudt.

Sinds twee jaar leef ik in twee werelden. De helft van het jaar woon en werk in Nederland, waar ik in Utrecht mijn eigen coachingspraktijk run. De andere 6 maanden verblijf ik in Zuid-Afrika bij mijn geliefde die ook zijn eigen onderneming heeft. Hoewel de blanke Afrikaanse cultuur en taal dichtbij de Nederlandse ligt, ervaar ik dat ik anders ben als ik in Zuid-Afrika ben. Niet dat ik helemáál een ander mens ben. In de kern draag ik mijn persoonlijkheid uit; mijn waarden en persoonskenmerken zijn over het algemeen hetzelfde. Maar ik gedraag en uit me op een andere manier dan ik gewend ben in Nederland. En de omgeving reageert ook anders op mij.

Bekende grond

In Nederland ben ik een ondernemend mens. Met mijn haar in de wind haast ik me iedere werkdag op de fiets van hot naar her. Als ik de stad uit moet, brengt mijn 16-jarige oude Peugeotje me naar mijn afspraken. Ik houd van mijn werk waarin ik als zelfstandige coach anderen mensen mag ondersteunen de knopen te ontwarren. Ik houd van de levendige vibe in Utrecht. De grachten en prachtige herenhuizen, de bruine kroegen en hippe koffietentjes. Het is een genot om de weg te kennen, -als ik ergens op tijd moet zijn- en tevens om te kunnen verdwalen. Ontdekkingen van nieuwe wijken en steegjes zonder me onveilig te voelen. In gesprek met anderen weet ik welke reacties ik van anderen kan verwachten. In Nederland ervaar ik het ultieme gevoel van mezelf zijn. En het is de bekende omgeving, vrienden en familie die eraan bijdragen dat ik mezelf kan zijn.

Daarnaast kan ik mezelf laten zien in mijn werk. Ik ontplooi verschillende initiatieven en projecten en doe dat met veel plezier en enthousiasme. Uit diverse onderzoeken blijkt dat ons zelfbeeld sterk samenhangt met de baan die we hebben. Mensen hebben behoefte aan een positief en onderscheidend zelfbeeld. Werk is een concrete manier waarop je iets van jezelf aan de wereld kunt laten zien, iets teweeg kunt brengen en iets waardevols kunt nalaten. Als je werkt, ontwikkel je een verhaal met betekenis. Zonder twijfel is mijn werk als coach een groot onderdeel van mijn identiteit én zingeving.

“Werk is een concrete manier waarop je iets van jezelf aan de wereld kunt laten zien.”

Ergens anders ZIJN

Tijdens mijn studententijd heb ik een half jaar in Brussel gewoond. De culturele verschillen met België zijn niet groot; een deel van België was ooit Nederlands. En toch ervoer ik er opvallend veel verschillen in communicatie, reacties en interpretaties. Mijn kritische vragen in de collegezaal werden opvallend vreemd gevonden door de professor en Belgische medestudenten. De architectuur van dorpen en steden zorgt ook voor andere routines, gewoonten en sociale contacten. Als ik in de weekenden terug ging, merkte ik hoezeer ik in Utrecht thuis was doordat ik er mensen op straat tegen kwam die ik goed of vaag kende.

Twee jaar later woonde ik enkele maanden in Jordanië voor een onderzoek. In de Arabische samenleving was de uitdaging groter om mezelf te zijn. Het werd me door lokale wijkbewoners niet in dank afgenomen dat ik er een flatje huurde als vrouw alleen. Of alleen naar de universiteit liep. Het ging er niet zo ver dat ik gesluierd de deur uit moest, zoals dat het geval is in Saudi-Arabië. De uren die ik daar heb doorgebracht in koffietentjes in gesprek met Arabische vrienden hebben me laten stil staan bij mijn achtergrond en identiteit. Het was een zoektocht tussen aanpassen aan de culturele omgeving met behoud van mijn eigenheid. Een rijke ervaring van het bevechten en loslaten van stereotype beelden. Van mezelf én de ander.

“Een zoektocht tussen aanpassen aan de culturele omgeving met behoud van mijn  eigenheid.“

Tijdens de reizen die ik heb gemaakt, heb ik dit nooit zo sterk sterk ervaren. Op reis ben ik als een spons; het is fantastisch om andere culturen te ervaren en mensen te ontmoeten. Mijn eigenheid komt daarbij niet in het geding. Ik kan de verschillen zien en naast elkaar laten staan. Maar op het moment dat ik ergens anders woon, word ik me bewust van mezelf en hoe de leefomgeving invloed heeft op wie ik ben en wie ik wil zijn.

Settelen in Zuid-Afrika

Met één been in Nederland en één been in Zuid-Afrika voelt het alsof ik in een spagaat sta. Het is erg onrustig als de ene routine iedere 3 maanden onderbroken wordt voor de andere. Het op twee plekken wonen vraagt een voortdurende wisseling van focus en aandacht. Zelfs mijn bio-ritme is erdoor van slag. Nu sta ik voor de keuze om me definitief in Zuid-Afrika te vestigen of niet. En als ik de sprong waag, wat neem ik dan van mezelf mee en wat laat ik achter?

Ik ben dankbaar dat ik tot nu mijn werk in Nederland heb kunnen blijven doen, hoewel ik daarin ook steeds offers heb gemaakt. Het helemaal loslaten van mijn coachingspraktijk is wel een heel groot verlies. Niet alleen een verlies van netwerk en opdrachtgevers, het is ook een verlies van een deel van mijn identiteit. En verlies van comfort, vrienden en familie, vrijheid, veiligheid en zelfstandigheid, bekendheid van omgeving, noem maar op. Waarom zou iemand bereid zijn dat op te geven als er niet iets anders tegenover staat?

‘Door los te laten ontstaat er ruimte voor iets nieuws.’

Ik geloof dat de keuze is gebaseerd op vertrouwen. Door los te laten ontstaat er ruimte voor iets nieuws. Ik kan de keuze om te emigreren alleen maken als ik erop vertrouw dat hetgeen dat voor me ligt beter is dan hetgeen ik achter laat. En door aandacht te geven aan het nieuwe vooruitzicht, groeit daar perspectief, hoop en positieve energie.

Zuid-Afrika is een prachtig land om te zijn. En nog beter is dat ik hier bij mijn geliefde ben. Na zo’n tijd op en neer reizen doet zich vanzelf een moment voor waarop dat niet meer houdbaar is. We hebben behoefte aan onze eigen routine en een gezamenlijk focus. Een stabieler samenzijn waarin we één levenspad bewandelen. En daarvoor is één basishonk nodig dat we beiden ervaren als een thuis.

We wonen hier in een dorp -St Lucia- dat bestaat uit 500 inwoners. Met één hoofdstraat waar zich enkele restaurants, winkels en reisorganisaties bevinden, schat ik dat de dorpstraten verdeeld zijn over een oppervlakte van 3 bij 3 km. Het dorp ligt midden in een World Heritage Site, grenzend aan de Indische Oceaan, te bereiken met één lange doodlopende weg. Geheel omgeven door natuur en wildlife: de nijlpaarden lopen hier ’s avonds door de onverlichte straten. Tropische temperaturen en geuren afkomstig van aarde, groen en zee. Hoewel een hele andere vibe dan in het voor mij bekende Utrecht, mag ik niet klagen over deze prachtige leefomgeving.

Of ik me er helemaal thuis ga voelen, is nog de vraag. Wel ben ik vastberaden om te focussen op de groei van nieuwe mogelijkheden. Zeker is dat ik wil blijven werken. Als er al zoveel om me heen verandert, is het wel zo veilig om niet alles tegelijkertijd overboord te gooien. Daarom heb ik samen met Martine, die met haar gezin naar Brazilië is verhuisd,’Feel at home abroad’ opgericht. Bij ‘Feel at home abroad’ coachen we mensen online, die -net als wij- de uitdagingen van het wonen over de grens willen ombuigen tot een betekenisvolle ervaring.

Mijn werk is één van die dingen die ik meeneem om een belangrijk deel van mijn identiteit te behouden. Het online coachen van mensen waar ik persoonlijk écht feeling mee heb, helpt me ook om mezelf te zijn. Door anderen die over de grens wonen bij te staan, kan ik me verbinden met unieke ervaringen van ‘soortgenoten’ en voor hun van betekenis zijn vanuit mijn eigen expertise. Zodat ze de zoektocht naar ‘wie ben ik en wie wil ik zijn’ in een nieuwe leefomgeving niet helemaal alleen hoeven af te leggen.

2017 wordt het jaar van de grote keuzes. Zolang ik mijn eigenheid kwijt kan en een levensdoel heb, ervaar ik een zinvol bestaan. En kan ik met vertrouwen de moed vinden om de juiste keuze te maken.